ورود سیمان به بورس کالا و صادرات آن؛ منفعت یا خیانت؟
پدر بتن ایران معتقد است که ورود سیمان به بورس با اهداف سیاسی صورت گرفته است. به ادعای وی، صادرات سیمان نیز با توجه به قیمت تمام شده آن نوعی خیانت است. البته وزارت صمت، بورسی‌ها و فروشندگان سیمان نظر دیگری دارند.
به گزارش ایسنا، سال 1400 برای صنعت سیمان ایران، سالی پر از اتفاق‌های گوناگون بوده که آن را نقل محافل بسیاری کرد. بحث چند ساله عرضه سیمان در بورس کالا و انجام معاملات خرید و فروش آن تحت نظر این سازمان بالاخره در سال جاری و در روزهای پایانی دولت دوازدهم عملی و رسما الزامی شد.
از سوی دیگر همزمان با آغاز فصل تابستان و محدودیت‌های تامین برق، برق صنایع به ویژه سیمان و فولاد به صورت نسبی قطع و فعالیت‌ها با محدودیت بسیار همراه شد. این موضوع تولید سیمان را در تابستان جاری به نسبت ماه‌های پیش از آن بسیار کاهش داد. در نتیجه با توجه به پرکاربرد بودن سیمان، بازار تا حدودی با کمبود مواجه شد که در نهایت این کمبود، خود را در قالب افزایش قیمت حتی تا 100 هزار تومان به ازای هر پاکت نشان داد که البته با کاهش دما و رفع محدودیت برق صنایع، قیمت آن دوباره تعدیل شد.
در این بین با توجه به نیاز بالای داخل به سیمان و کاربردی بودن آن، مسائلی همچون منع صادرات سیمان توسط برخی فعالان صنایعی که از سیمان به عنوان مواداولیه استفاده می‌کنند، مطرح شد و برخی توصیه کردند که به‌جای صادرات سیمان با قیمت‌هایی که اصلا به صرفه نیست، بهتر است از آن در داخل استفاده شود. به ادعای این دسته از افراد، صادرات سیمان در شرایط فعلی با توجه به هزینه های بالای تولید آن نوعی خیانت است.
همچنین برخی معتقدند که ورود سیمان به بورس کالا با نیت‌های سیاسی و افزایش مجدد جذابیت این بازار سهام در جهت بالا بردن شاخص سهام به ویژه در دولت قبل صورت گرفته است.
براین اساس در این گزارش موضوعات مطرح شده، از دید یک فعال صنعت تولید سیمان، یک تحلیلگر بازار سرمایه، یک فعال حوزه فروش سیمان و در نهایت معاون معدنی وزارت صنعت، معدن و تجارت (صمت) مورد نقد و بررسی قرار گرفته است.
صادرکنندگان با چه رویی سیمان صادر می‌کنند؟!
علی‌اصغر کیهانی- بنیانگذار صنعت نوین بتن در ایران- ضمن تاکید براینکه مشکلات ساختاری صنعت سیمان و آشفتگی‌های بازار تنها بخشی محدود از فاجعه بزرگی از رانت‌های پنهان نفتی طی سال‌های اخیر در کشور ماست به ایسنا گفت: صادرات سالانه بیش از 30 میلیون تن سیمان با توجیه ارزان بودن قیمت سوخت و انرژی و همچنین فراوانی و ارزانی منابع معدنی در ایران هدف‌گذاری شد؛ غافل از اینکه حتی تصمیم‌گیران ما نمی‌دانند که سوخت و انرژی در همه دنیا قیمت مشخصی دارد.
وی تصریح کرد: بالغ بر 22 دلار انرژی را می‌سوزانیم تا محصولی تولید کنیم که آن را با نصف قیمت بفروشیم. ماه گذشته یکی از نمایندگان سازمان تعزیرات اشاره کرد که کارخانه‌های سیمان تنها هزینه یک بیستم قیمت سوخت جهانی و یک شصتم گاز را می پردازند. در حال حاضر قیمت سیمان در ترکیه 28 تا 30 دلار است اما این‌ها تا چه میزان منابع ما را مصرف و سیمان را به قیمت کمتر از نصف صادر می‌کنند؟ ضمن اینکه برای تولید هر تن سیمان حجم قابل توجهی آلودگی سوختی وارد محیط زیست می‌شود؛ به طوری که به ازای تولید هر تن سیمان، یک تن انواع گاز گلخانه‌ای وارد محیط زیست و قریب به دو تن انواع مواد معدنی از طبیعت برداشت می‌شود.
کیهانی ضمن اشاره به اینکه متاسفانه کارخانه‌های سیمان در این رابطه هیچگاه همه حقیقت را بیان نمی‌کنند، گفت: سیمان از جنس انرژی است و در تولید هر تن سیمان 125 لیتر سوخت فسیلی و 110 کیلووات ساعت برق مصرف شده است که این‌ها در ایران با یارانه 85 درصدی در اختیار صنایع قرار می‌گیرد؛ لذا این کارخانه‌ها از ارزان بودن قیمت سوخت در داخل کشور سوء استفاده می‌کنند. بنابراین صادرات سیمان را بهتر است سرقت انرژی بدانیم. چنانچه قیمت انرژی تحویلی به کارخانه‌های سیمان را با نرخ‌های جهانی حساب کنیم، کارخانه‌های سیمان در ایران نسبت به تمام کارخانه‌های سیمان دنیا، دارای حاشیه سود بالاتری هستند.
وی ادامه داد: قیمت سیمان صادراتی ایران در سال 1397 به ازای هر تن تنها 12 تا 14 دلار و قیمت کلینکر صادراتی ایران نیز در پنج سال گذشته به ازای هر تن زیر 12 دلار بوده است. این در حالیست که برای تولید هر تن کلینکر، بیش از 22 دلار یارانه سوخت داده شده است و به عبارتی صادرات سیمان، نوعی رانت پنهان نفتی است. بدتر نیز این است که بابت صادرات سیمان منت هم می‌گذارند. اما سوال اینجاست که چه چیزی صادر شده است؟ کارخانه‌های سیمان بایستی به‌جای صادرات، به دنبال این باشند که سیمان در کشور خودمان با توجه به هزینه‌های بالای تولید، بهینه مصرف شود. راه‌های زیادی وجود دارد که بتوان مصرف سیمان را در داخل گسترش داد و سیمان را در داخل مصرف کرد.